Đừng để khớp ở không

Mueller-Wohlfahrt, bác sĩ của đội bóng Bayern Munich, không chỉ nổi tiếng về tài chữa chấn thương cho vận động viên loại "siêu sao", ông còn được nhiều người biết đến qua ấn phẩm Mensch, bewege dich, tạm dịch là "Bà con ơi, vận động đi thôi!".

Cuốn sách trên đã một thời thuộc nhóm sách bán chạy nhất ở CHLB Đức. Nếu chỉ căn cứ vào tựa đề thì dễ hiểu sai mục tiêu của tác giả. Wohlfahrt, qua hơn 200 trang sách, không hề có ý cổ động mọi người tập luyện để trở thành cầu thủ chuyên nghiệp loại vai u thịt bắp bặm trợn như Oliver Kahn. 

Tuy tác giả đã nói ngay trong trang nhập đề về mục đích hướng dẫn độc giả cách làm sao để cơ thể đừng gỉ sét, nói theo đúng danh từ chuyên môn khó hiểu của y khoa là đừng bị lão hóa trước tuổi do hiện tượng oxy hóa, nhưng Wohlfahrt lại không tập trung vào biện pháp dinh dưỡng như nhiều tác giả khác. Trái lại, Wohlfahrt chỉ chú trọng vào việc cổ động sao cho người đọc đừng ngồi yên quá thường. Một bác sĩ với thương hiệu như Wohlfahrt tất nhiên không dại gì chọn chủ đề nào đó nếu không ăn chắc như Bayern Munich đụng đội... hạng nhì! Phản ứng của độc giả ở Đức trong nhiều năm liền cho thấy Wohlfahrt hoàn toàn có lý. 

Khớp già hơn người!

Không cần coi tử vi cũng biết thầy thuốc ngành chỉnh hình đang vào đại hạn phát tài. Lý do rất đơn giản. Nếu vài thập niên trước thoái hóa khớp là hình ảnh hầu như chỉ được phát hiện ở người già thì căn bệnh này hiện nay rất dễ tìm ở nhiều người trẻ. Lắm lúc xem hình khớp gối, hình cột sống cứ tưởng bệnh nhân nhờ xem giùm hình của... ông bà cụ! Lý do cũng rất đơn giản. Với độc chất tích lũy từ môi trường càng lúc càng ô nhiễm, với nếp sống càng lúc càng xa rời thiên nhiên đến độ chiếc xe đạp cho trẻ mới lớn cũng gắn máy phát điện để khỏi... đạp thì khớp nào còn trẻ cho nổi! 

Thêm vào đó, vì thuốc trị đau khớp nhiều khi dễ tìm hơn mua sách, nên nhiều người mỗi khi đau nhức chút đỉnh là nuốt ngay viên thuốc theo toa "gia truyền". Nghĩa là truyền miệng từ gia đình này sang nhà hàng xóm, rồi ngồi chờ tác dụng, kể cả tác dụng phụ, thay vì áp dụng liệu pháp không dùng thuốc song song với biện pháp vận động theo hướng dẫn của thầy thuốc còn biết thương cho khớp của người bệnh. 

Tất nhiên không thể cử động nếu... gãy xương, nhưng nói chung trong nhiều trường hợp chấn thương phần mềm, vận động đúng cách là một trong những nhân tố quyết định hiệu quả của liệu pháp. Ngồi yên chờ sung rụng nhiều khi sau đó chỉ nhận được giấy đề nghị nghỉ hưu sớm vì đi đứng xiêu vẹo sao đó!

Nhẹ nhàng, đều đặn

Thông thường thì máy càng xài càng mau hư. Nhưng với khớp không hẳn như thế. Khớp xương muốn lành mạnh thì sụn khớp phải có đủ dưỡng chất. Nhưng vẫn chưa đủ. Muốn vận chuyển dưỡng chất và dưỡng khí cho đầu xương và sụn khớp thì khớp phải cử động. Đã là khớp với nhiều đường lắt léo tất phải co duỗi. Ngược lại, khớp càng ít vận động, dịch khớp mau cạn khiến hai đầu xương dễ cọ xát làm hao mòn, trầy xước mặt khớp. Vì thế không nên ngồi yên. Mặt khác, dừng ngay khi vừa thấm mệt để khớp đừng lâm cảnh già néo đứt dây. Khó chính là làm sao thắng gấp khi đèn vàng đổi đỏ quá nhanh.

Nói thế không có nghĩa là phải cài ngay chương trình thể dục thể thao vào nếp sinh hoạt thường ngày một cách căng thẳng đến độ sau đó "oải" như đội tuyển bóng đá xứ mình trong kỳ Sea Games. Nếu còn thương đến khớp chỉ cần lưu ý vận động nhẹ nhàng nhưng đều đặn, mỗi khi không cần thiết phải ngồi yên. Đừng dùng thang máy nếu văn phòng ở lầu 1 trong cao ốc. Đừng dùng xe gắn máy nếu cần đến tiệm chạp phô cách nhà có hai căn phố. Đừng ngồi trên ghế xoay tròn có gắn bánh xe để di chuyển sang bàn giấy kế bên của đồng nghiệp như người khuyết tật. 

Cũng đừng chạy theo thành tích theo kiểu mỗi ngày, bất kể mưa nắng vui buồn phải thể dục thể thao đúng 1 giờ 15 phút 20 giây! Nếu sức khỏe là cảm giác thoải mái trong cuộc sống thì làm gì có định mức cố định. Trái lại, mỗi ngày nên chọn một niềm vui nào đó riêng cho đôi ta, cho mình và cho khớp. Đi bộ nếu tìm được lề đường chưa bị lấn chiếm, bơi lội nếu có hồ bơi với nước sạch khuẩn, đạp xe nếu còn đường không kẹt xe, sao cũng được, miễn là khớp đừng ở không nhưng cũng đừng kiệt sức, miễn vui là chính, miễn vận động xong thấy khỏe, thấy vui. Còn làm sao có được lề đường, hồ bơi, công viên đó không là chuyện của... khớp!

Ngồi không dễ sinh tật. Khớp cũng thế mà thôi. Khớp chẳng khác nào viên đá quí. 

Khớp kia chẳng giũa chẳng mài
Không trầy bao khớp cũng mòn đầu xương.

(tuoi tre)