Con học dở do di truyền ?

Ông H.V.K. có con là H.C.L.K. ở Long Thành, Đồng Nai, quả quyết: “Nó thật giống cha nó, chẳng thông minh tí nào, nói xong là quên ngay. Tôi quyết định sang năm cho ở nhà phụ bán hàng là được, học hành như nó làm nên trò trống gì”.

Còn gia đình ông N.V.H., vợ chồng đều là cán bộ nhà nước, có đứa con trai năm nay học lớp 6, năm nào cũng đạt học sinh giỏi. Ông tâm sự: “Cháu học giỏi là đúng bởi vì từ bốn đời nay gia đình mình để lại được cái gen tốt, còn không chắc bỏ học lâu rồi”...

Các chuyên gia tâm lý học của Trường Sĩ quan lục quân 2 với đề tài “Giải pháp phát huy tiềm năng ở học sinh trung học cơ sở” đã điều tra 300 bậc phụ huynh ở hai huyện Xuân Lộc và Long Khánh, Đồng Nai.

Kết quả có 20% bậc cha mẹ cho rằng sự phát triển của trẻ phụ thuộc chính vào đặc điểm sinh học (di truyền ở cha mẹ), và trong số đó 9% cha hoặc mẹ là công chức. Có thể nói rằng hiện nay nhiều bậc cha mẹ coi sự phát triển của con cái phụ thuộc chủ yếu vào di truyền trong sự phát triển. Quan niệm “con nhà tông không giống lông cũng giống cánh” vẫn tồn tại ở một số người.

Một điều khẳng định di truyền chính là những điều kiện sinh học, những tiền đề cần thiết cho sự phát triển của trẻ. Nếu như những đứa trẻ có di truyền tốt và sống trong những điều kiện thuận lợi, những đặc điểm về di truyền càng có cơ hội bộc lộ, còn các trường hợp khiếm khuyết về di truyền thì cùng điều kiện giáo dục đó nhưng mức độ phát triển ở trẻ là rất hạn chế.

Một nghiên cứu gần đây nhất đã cho thấy nếu cha mẹ có trí lực bình thường, khả năng trẻ có trí lực bình thường là 70%. Nếu một trong hai người có trí lực bình thường, người kia dưới mức trung bình thì 64% trẻ có trí lực bình thường.

Nếu cả cha và mẹ có trí lực thấp hơn dưới bình thường thì trẻ có trí lực bình thường chiếm 28%, và nếu cả cha và mẹ khiếm khuyết về mặt trí lực thì con mình chỉ đạt 4% mà thôi.

Tuy nhiên, nếu căn cứ số liệu này mà khẳng định sự thông minh hay ngu dốt của con cái phụ thuộc vào di truyền thì chúng ta lại mắc một sai lầm lớn. Nhiều trường hợp cả cha và mẹ đều là tiến sĩ nhưng con của họ lại là đứa trẻ bất trị và chỉ học hết lớp 9.

Ngược lại có những cặp vợ chồng làm nông nhưng con trở thành những tài năng. Như vậy, yếu tố di truyền không quyết định nhân cách của trẻ mà có rất nhiều yếu tố chi phối như môi trường xung quanh của trẻ, điều kiện giáo dục ở nhà trường, gia đình, tập thể và ý thức cá nhân của con em, đó mới là chủ đạo.

Theo các chuyên gia tâm lý, chìa khóa thành công của trẻ là sự phối hợp giữa các yếu tố trên một cách nhịp nhàng, không tuyệt đối hóa yếu tố nào, không đề cao di truyền cũng không được coi nhẹ môi trường, nhân tố bên ngoài là môi trường thuận lợi cho nhân tố bên trong phát triển, nhân tố bên trong lại là điều kiện tốt để nhân tố bên ngoài phát huy tác dụng, khả năng.

Tỷ phú trẻ bước ra từ trường nghề: Học trung cấp vẫn trở thành giám đốc điều hành 

Nguyễn Bá Phước Long (đứng đầu tiên bên trái) trong chuyến hướng dẫn du khách tham quan ở Singapore. Tốt nghiệp trung cấp du lịch anh được nhận vào làm hướng dẫn viên. Và sau 8 năm, với niềm đam mê yêu nghề, nhẫn nại, kiên trì… đến nay anh đã vững vàng trên cương vị giám đốc điều hành Công ty Du lịch Lữ hành Lửa Việt với thu nhập hơn 100 triệu đồng/năm - anh là Nguyễn Bá Phước Long.

Lòng đam mê 

Sinh ra ở Huế, Long lớn lên trên quê hương có nhiều tiềm năng về du lịch. Nơi có dòng sông Hương thơ mộng, những hoàng cung, lăng tẩm... Rồi nhiều bài học trên lớp đã trau dồi cho cậu học trò nghèo những kiến thức về văn hóa, lịch sử và sự phong phú về tâm hồn. Nhiều buổi chiều cùng cha đi trên bờ sông Hương, nhìn dòng nước trong xanh, những chiếc thuyền và các cô gái Huế thiết tha trong tà áo dài, hát hò trên sông. Lúc đó cậu học trò nghèo chỉ mong ước được làm một “đại sứ” văn hóa, để mang nét đẹp quê hương giới thiệu cho bạn bè cả nước và thế giới biết. Thời gian sau gia đình chuyển vào Sài Gòn sinh sống, nhưng ký ức về những danh lam thắng cảnh nơi quê nhà vẫn còn in đậm trong tâm trí Long. Tốt nghiệp THPT, trong lúc nhiều bạn bè đua nhau đi tìm những trường thật “hot” để học, với tham vọng làm giàu thì Long quyết định chọn ngành hướng dẫn viên du lịch tại Trường Trung cấp Du lịch & Nhà hàng TP.HCM để theo học. Nhiều bạn bè lúc đó bảo Long khùng, không thức thời (vì lúc đó ngành du lịch chưa phát triển như bây giờ - PV), nhưng Long vẫn quyết tâm theo đuổi niềm đam mê tới cùng. Với suy nghĩ: “Thành công của mỗi người không chỉ là tiền bạc, mà còn dám theo đuổi và thực hiện ước mơ của mình, với tôi được theo nghề du lịch đó cũng là đã thành công rồi”.

Đến hôm nay trong làng du lịch Việt Nam, Nguyễn Bá Phước Long chưa hẳn là một người siêu hạng trong nghề. Tuy vậy, 8 năm gắn bó với nghề anh đã đóng góp cho ngành du lịch không hề nhỏ. Bước chân anh đã giẫm lên khắp các vùng miền tổ quốc, giới thiệu cho hàng trăm ngàn lượt khách du lịch về vẻ đẹp, văn hóa Việt Nam. Vào cương vị và tuổi anh, nhiều bạn bè trong nghề chọn cho mình chỗ ngồi trong phòng máy lạnh, nhưng Long thì hàng ngày hàng tháng vẫn bước đi trên khắp các vùng miền, để nói về vẻ đẹp của quê hương đất nước. Lòng nhiệt huyết, nhạy bén trong nghề vẫn như thuở ban đầu. 

Ít nói về mình, thích bàn về những thắng cảnh Việt Nam, các nước là ấn tượng suốt buổi trò chuyện của tôi đối với người giám đốc điều hành 33 tuổi này. Anh tâm sự: “Lúc mới bước vào nghề từ anh thực tập, những ngày đầu chưa quen, anh giám đốc công ty chỉ dạy chi li; tạo điều kiện cho tôi đi theo nhiều tour khác nhau để nắm bắt tâm lý khách hàng, xử lý tình huống và mạnh dạn hơn”. Sau thời gian ngắn làm việc, giám đốc thấy anh siêng năng, chịu khó và rất có duyên với hướng dẫn viên, đã tin tưởng vào khả năng của anh. Thật bất ngờ chỉ sau hai tháng anh đã có thể được dẫn khách đi tour. “Lần đầu được làm hướng dẫn viên chính, phải đứng trước cả trăm khách tham quan, tôi run cầm cập, toát hết mồ hôi. Tôi đã được chuẩn bị trước nhưng nhiều kiến thức về lịch sử văn hóa vẫn bị quên, nhất là những tình huống phát sinh làm tôi dở khóc dở cười. Tuy nhiên tôi cũng cố gắng vượt qua và những lần sau đó tôi đã tự tin hơn rất nhiều”, Long kể lại. Hiện nay trung bình mỗi tháng anh cũng tham gia dẫn 3-4 đoàn khách đi tour. “Dù làm gì đi chăng nữa, nghề của tôi vẫn là hướng dẫn viên, tôi đam mê nghề này, không đi tôi thấy rất khó chịu. Vì vậy, tôi luôn chuẩn bị hành trang lên đường vào bất cứ lúc nào”, anh cho biết. 

Nghề du lịch là nghề lý thú, nhưng đòi hỏi phải yêu nghề với đủ nghị lực để cả tháng, cả năm xa nhà, đi qua khắp các vùng miền đất nước và các nước trên thế giới. 

Và tính kiên nhẫn

Nghề hướng dẫn viên theo nhiều người nhìn nhận là nghề “làm dâu trăm họ”, nên nhiều lúc không thể tránh khỏi những điều đáng tiếc, nhưng anh nghĩ những tình huống như vậy nếu được khách hàng thông cảm, hướng dẫn viên sẽ thấy được san sẻ. Anh kể có lần đưa đoàn phóng viên của Báo Sài Gòn Giải Phóng lên Tây Bắc tham quan, khi xe đang đi lên dốc thì bị chết máy. Giữa rừng núi, chỉ có rừng và núi đá hiểm trở, không lấy đâu một ngôi nhà, bóng người. Tôi bình tĩnh trấn an mọi người, sau đó anh lấy đồ khô cho khách ăn, và bắt đầu chạy đi tìm phương án cứu giúp. May thay gặp được chiếc xe lam anh nhờ chở khách tới chỗ nghỉ chân còn anh tìm xe khác tiếp tục đưa khách đến điểm tham quan. Đến chỗ tham quan thì trời cũng chập choạng tối, khách ăn uống nghỉ ngơi và ai cũng vui vẻ. Nghề làm du lịch luôn phải đối mặt với nhiều tình huống phát sinh ngoài dự kiến. Người hướng dẫn viên thiếu kinh nghiệm, sự nhanh nhạy sẽ khó làm chủ tình hình, dẫn tới làm khách hàng lo lắng. Vì vậy, bản lĩnh, giỏi nghiệp vụ là một tố chất cần thiết của người làm du lịch. 

Từ những ngày chập chững bước vào nghề, nay anh đã trở thành anh cả trong nghề của rất nhiều hướng dẫn viên trẻ. Anh đã thật sự trưởng thành, sự trưởng thành của anh gắn liền với phát triển của Công ty Lửa Việt, đến nay công ty đã trở thành một thương hiệu thuộc vào top đầu về du lịch lữ hành. Nhìn vào sự phát triển đó anh thấy rất tự hào vì ít nhiều có công sức của mình với công ty. Hàng ngày anh vẫn luôn cố gắng hết mình để làm sao đưa được nhiều khách đi tham quan nhất, đồng thời luôn trau dồi kinh nghiệm, thu thập thông tin, kiến thức. Anh em trong ngành kể rằng nhiều lúc anh làm việc không kể ngày đêm, tìm tòi học hỏi về kiến thức văn hóa lịch sử, đặc biệt là trình độ ngoại ngữ. Hỏi về điều này, anh bảo: “Làm nghề nào cũng vậy, phải hết mình với nó. Với tôi được làm nghề trong ngành du lịch không chỉ là sở thích nữa mà trở thành đam mê không thể rời được. Tôi sẽ gắn bó cả đời với nghề này”. Theo anh thì nghề du lịch không khó lắm nếu chúng ta có đam mê và nỗ lực. Rất nhiều bạn trẻ có thừa những tố chất như: nhanh nhạy, trình độ và kiến thức ngoại ngữ khá giỏi nhưng không có sự đam mê đành phải lỗi hẹn với nghề. Hiện với vai trò của một giám đốc điều hành anh phải lo vấn đề “hậu cần” cho những đoàn khách tham quan. 

Từ bài học vượt lên của Long, chúng tôi nhận thấy một điều là con đường thành công phải tự nỗ lực, phấn đấu. Bằng cấp chỉ một phần, kiến thức, kinh nghiệm bản lĩnh trong nghề mới là tất cả. 

Blog sức khỏe tổng hợp từ Tuổi trẻ và giáo dục TP